Wat is een hoogsensitief of hooggevoelig kind?

Ben je allergisch voor het woord hoogsensitief? Lijkt het alsof iedereen daar ‘last’ van heeft? Oordeel niet te snel, want het is echt een bestaande karaktereigenschap met z’n goede en lastige kanten. 

Een aantal jaar geleden was dyslexie iets waar ieder kind last van leek te hebben, nu lijkt dat hoogsensitiviteit te zijn.

Wat is hoogsensitief nu precies?

Hoogsensitief zijn is geen diagnose, maar een karaktereigenschap. Mensen die hoogsensitief zijn, zijn gevoelig voor prikkels en verwerken die prikkels heel intens. Denk daarbij aan twee soorten prikkels: fysieke en emotionele.

1.Fysieke prikkels

Komen binnen via het gezichtsvermogen, het gehoor, de tastzin, reuk- en smaakzin en pijnzin. Hoogsensitieve kinderen (ik noem ze hierna voor het gemak HSK) zijn in 64% van de gevallen gevoelig voor harde geluiden. Ze kunnen last hebben van fel licht en pijn. De helft van de kinderen heeft een huid die snel geïrriteerd kan zijn en last van bijvoorbeeld labels in kleren. Van deze kinderen is ruim 60% een kieskeurige eter, terwijl dat bij kinderen die niet hooggevoelig zijn maar in 13% van de gevallen zo is.

Uit onderzoek van Elaine Aron (die in de 90-er jaren het begrip hoogsensitiviteit introduceerde) is gebleken dat het zenuwstelsel van hoogsensitieve personen gevoeliger is: de fysieke prikkels komen krachtiger binnen. Dus een kind kan bijvoorbeeld rijst niet lekker vinden omdat al die afzonderlijke korreltjes op zijn tong onprettig voelen.

2. Emotionele prikkels

HSK kunnen goed afstemmen op anderen. Vooral stemming en sfeer voelen ze goed aan en dat heeft tot gevolg dat ze zich aanpassen aan wensen en (ingeschatte) verwachtingen van anderen.

In nieuwe situaties komt het bij tweederde van de HSK voor dat ze eerst observeren voordat ze mee gaan doen. Een kwart van de kinderen vindt het lastig als er van het dagritme wordt afgeweken. Bij bezoek of in een nieuwe omgeving moet de helft van de HSK eerst wennen. Deze kinderen storten zich minder vaak dan anderen in nieuwe dingen.

31% van de kinderen neemt lange tijd om beslissingen te nemen, dat komt omdat ze vaak de emoties van anderen hierbij betrekken: ‘hoe zou mijn vriendinnetje het vinden als we niet gaan buitenspelen? Wat moet ik dan kiezen? Zeggen?’.

Voordelen hoogsensitiviteit

Hoogsensitief zijn heeft veel pluspunten; hoge mate van creativiteit, inlevingsvermogen, verantwoordelijkheidsgevoel en inzicht in een complexe materie. Deze kinderen kunnen bijvoorbeeld heel bijzondere gedachten hebben, je kan interessante gesprekken met ze voeren en ze kunnen lang doorvragen naar het hoe en waarom van dingen.

Nadelen hoogsensitiviteit

Negatief kan zijn: HSK hebben eerder last van faalangst: in 60% van de gevallen. Dat is veel meer dan bij andere kinderen. Je ziet het al bij hen vanaf de leeftijd van vier jaar. Bij HSK komt faalangst veel voor omdat ze het gevoel hebben in één keer alles meteen goed te moeten doen. Ze zijn bang om fouten te maken en hebben de neiging om daarom niet veel (nieuwe) activiteiten te ondernemen.

Omdat ze zo over de dingen nadenken en ook over hoe ze zelf zaken aanpakken, kunnen ze last hebben van zelfkritiek en dat kan weer doorslaan in lage eigenwaarde. Ook negatieve reacties uit de omgeving op de hooggevoeligheid kunnen leiden tot een negatief zelfbeeld. De helft van de kinderen heeft weinig zelfvertrouwen. Dat kan weer leiden tot schaamte over wie je bent, hoe je eruitziet. Van de HSK met weinig zelfvertrouwen spreekt 25% bijna nooit af met andere kinderen.

Wat kan je als ouder doen?

• Zorg voor weinig mogelijkheid tot overprikkeling; bereid veranderingen en nieuwe dingen goed voor met je kind. Neem kleine stappen. Ga rustig en begrijpend om met boosheid, huilbuien en blokkeren.
• HSK kinderen zijn gevoelig voor kritiek. Dus pas op met een spottend lachje, een veroordeling, met een bepaalde woordkeus. Probeer opbouwende en liefdevolle kritiek te geven. Check of een opmerking goed begrepen is.
• Kinderen kunnen heel goed het perfecte kind spelen en zich erg aanpassen aan wat hij of zij denkt dat de ander nodig heeft. Daarmee houdt het kind de controle. Wees hier bewust van en vraag liefdevol door en probeer er achter te komen wat het kind écht wil.
• Zorg dat je het karakter van je kind accepteert en leg de nadruk op de positieve aspecten van hoogsensitiviteit (creativiteit, inlevingsvermogen etc)
• Op internet zijn testen te vinden waarmee je kan onderzoeken of je kind hooggevoelig is.
• Er zijn therapeuten en coaches die zich in hooggevoeligheid hebben gespecialiseerd. Consulteer hen als je vragen hebt.

Voor dit blog heb ik het artikel van Esther Bergsma: ‘Counselling bij hoogsensitiviteit’ uit: Counselling Magazine nr 4 2015 – geraadpleegd.

(c) Can Stock Photo

[ssba]